Euskararen ezagutza oso altua da gure eskualdean, baina ehunekoa pixka bat jeitsi da azken urteotan
Nastat Nafarroako Estatistika Institutuak euskararen ezagutzari buruzko datuak argitaratu ditu. Hogei urte ziren gisa horretako informazio ofizialik ematen ez zutela: 2001ko zentsuan eman zituzten datuak, baina ez 2011n, zentsuan izandako gorabehera batzuen ondorioz ezin izan zutelako emaitzen fidagarritasuna bermatu udalerri guztietarako. 2021eko emaitzak argitaratzean, hala ere, sartu dituzte 2011ko datuak. Beraz, 1991z geroztiko ibilbidea azter daiteke.
Gure eskualdeari dagokionez, eta aurreko neurketa edo inkestetan jasotako moduan, udalerri gehienetan euskararen ezagutza oso altua da, kasu gehienetan % 80etik gorakoa baita. Ezagutza datu altuenak belaunaldi gazteenetan jaso dira.
Gure eskualdeko herrietako euskararen ezagutza, beraz, oso handia da, eta datu positiboa da oso, baina horren ondoan esan beharra dago ezagutzak zertxobait egin duela behera eskualdeko udalerri gehienetan, batez ere euskaldunenetan, Euskal Herri osoan gertatu denaren antzera.
Hemen ikus daitezke datu guztiak, udalerriz udalerri eta urte ezberdinetakoak. Metodologiak dituen ezaugarriak direla-eta, datuak udalerriko egoeraren emaitza orientagarringisa hartzea gomendatzen da, eta ez datu zehatz eta itxi modura.
"Pello Apezetxea Zubiri Ikerketa Beka" lehen edizioa abian
Bortzirietako Euskara Mankomunitateak, Euskaltzaindiarekin elkarlanean, “Pello Apezetxea Zubiri” ikerketa beka antolatu du. Deialdi honen xedea da, Pello Apezetxea Zubiri euskaltzalea omentzeaz gain, soziolinguistika, dialektologia edota onomastika arloetarako ikerketa lan bat egiteko beka ematea.
Sorionekuak. Euskararen aldeko ekimen herritarra
Euskara hizkuntza bizia bada ere, garatzeko eta biziberritzeko bistako zailtasunak dauzka. Nafarroan ere, bistan denez, hainbat oztopori egin behar izaten dio aurre. Egoera zail horri aurre egiteko, eta euskara indartzeko eta normalizatzeko dauden oztopoen gainetik euskararen aldeko bultzada berpizteko eta laguntzeko, Sorionekuak ekimena sortu zen duela hilabate batzuk, eta lanean ari da azken aldi honetan.
Sorionekuak ekimenak honela aurkezten du bere burua: "‘Sorionekuak’ euskararen aldeko dinamika herritarra da; guztiok gara sorionekuak. Eta, batez ere, sorionekuak dei bat da: euskaren aldeko deia, eskubideak errespetatzearen aldekoa, herritar guztien berdintasunaren aldekoa, harrotasuna zabaltzekoa."
Dei bat da, beraz, herritar guztiei eguten zaiona, euskararen aldeko urratsak egiteko. Dei hori manifestu batean jasoa dago, hainbat ekimen egin da eta egiten ari da lurralde osoan barna, eta ekimena borobiltzeko ekainaren 10erako mobilizazio handi bat egiteko deialdia ere egina dauka.
Hizkuntza eskubideen urraketak eguneroko ogia, oraindik ere
Hizkuntza Eskubideen Behatokiak urtero argitaratzen du hizkuntza eskubideen inguruko txostena. Eta dokumentu horretan jasotzen du Euskal herrian barrena jasotako eskubideen hainbat urraketaren berri.
Berriki aurkeztu du 2022. urteari dagokion txostena eta, oraingoan ere, handik eta hemendik jasotako hainbat salaketa bildu ditu. Esparru publikoan nahiz esparru pribatuan gertatutakoak dira, eremu eta alor ezberdinetan, baina denetan ere hiztunaren eskubideak urratuak izan dira.
...
LITERATURA GERALDIAK GURE ESKUALDEAN
Nafarroako ipar-mendebaldeko udalen euskara zerbitzuek, literaturzaletasuna sustatzeko asmoarekin antolatutako Literatura Geraldien zikloan, bi saio izanen ditugu, aste honetan, gure eskualdean.
Hizkuntza politika ausartak egiteko eta urrats berriak egitako garaia da, Kontseiluaren eta UEMAren ustez
Azken asteotan VII. Inkesta Soziolinguistikoaren emaitzak aurkeztu dira. Nafarroan aurrena, eta Euskal Autonomia Erkidegoan eta Iparraldean ondoren. Argiak eta itzalak ikus daitezke emaitzetan, eta hala azpimarratu da aurkezpenetan. Ezagutzan igoera gertatu da oro har -Iparraldea da salbuespena, haurren taldean izan ezik gainerakoetan atzera egin baita-, baina erabilerak ez du proportzio berean aurrera egiten eta zenbait kasutan, arnasguneetan esate baterako, atzerakadaren zantzuak ere ikus daitezke.
Inkesta Soziolinguistikoak errealitate ezberdinak erakutsi ditu, ondorioak ere askotarikoak dira, eta egoera konplexu eta kezkagarri horren aurrean Kontseiluak hizkuntza politika ausartak eskatu ditu, bi ardatz nagusitan oinarrituta: euskararen ezagutza unibertsalizatzea, batetik, "herritar guztiek euskaraz aritzeko gaitasun egokia izan dezaten", eta euskaraz eroso aritzeko eremuak sortzea, bestetik.
UEMAk berak ere, Mankomunitatearen ibilbidea eta ekarpena gogoratzeko martxoaren 25ean egindako ekitaldi jendetsuan, urrats eraginkorrak egin beharra azpimarratu zuen. Mankomunitateko Lehendakari Iraitz Lazkanok honela zioen: “Euskal Herria euskalduntzeko bidean, pauso gehiago emateko harrobia dira udalerri euskaldunak, eta euskara indartzeko aukera ez ezik, bideak zabaltzeko ardura ere badugu udalerri euskaldunok. Baina horretarako behar dugu orube bat, euskara garatzeko aukerak, baita lege-aldetik ere“
Udaleku itxietan izena emateko epea zabalik
Neska-mutikoek hamaika aukera dituzte udan aisialdiaz gozatzeko, baita udaleku itxietan parte hartzeko ere. Udaleku itxietan neska-mutikoek 7-10 egun pasatzen dituzten etxetik kanpo, 24 orduz lagun berriekin esperientziak partekatzen, haientzat berria den inguru batean. Oso esperientzia aberasgarria izaten da
UEMA 100 udal baino gehiago izatera iritsiko da martxoaren 25ean, eta ekitaldia egingo du udalerri euskaldunen ekarpena nabarmentzeko
Datorren martxoaren 25a mugarria izango da UEMAren historian. 100 udal izatera iritsiko da, eta behin zenbaki biribil horren langara helduta, ekitaldi handia egingo du Azpeitiko Soreasu Antzokian. Udal horien guztien lana eta udalerri euskaldunen garrantzia ez ezik, euskarari eusteko eta euskara biziberritzeko herri honek egin duen ahalegina ikusaraztea eta omentzea da ekitaldiaren helburua.
